بهار آرزوی امام خمینی، در ظهور دولت یار تجلی میکند، در اشعار امام، ظهور حضرت حجت(عج) همچون فرا رسیدن بهار است که همه استعدادهای طبیعت دست به دست هم داده و برای حیات مجدد و رویش نو آماده می‌شوند و ظهور حضرت مهدی(عج)، حیات مجدد بشریت برای رشد و بالندگی است،
غزل، بهار آرزو، ص 118
دیوان امام خمینی(ره) چنین به توصیف بهار ظهور پرداخته است:
بر در میکده‌ام پرسه‌زنان خواهی دید
پیر دل باخته با بخت جوان خواهی دید
نوبهار آید و گلزار شکوفا گردد
بی‌گمان کوتهی عمر خزان خواهی دید
مرغ افسرده که در کنج قفس محبوس است
بر فراز فلک از شوق‌پران خواهی دید
دلبر پردگی از پرده برون خواهد شد
پرتو نور رخش در دو جهان خواهی دید
و در غزل "با که گویم" ص 121 روز میلاد امام زمان(عج) را نوبهار خوانده و همه را به شادی و سرور دعوت میکند:
... نوبهار است، در میکده را بگشائید
نتوان بست در میکده در فصل بهار
باده آرید در این فصل به یاد ساقی
نسزد رفت به گلزار بدین حال خمار
روز میلاد مهین عاشق یار است امروز
مددی کن، سر خم را بگشا بر ابرار
و گاهی از طولانی شدن ایام انتظار، گله کرده و از اینکه آن معشوق جان پرور، هنوز نمی‌آید ناله‌ها سرداده و چون مرغی محبوس در قفس، در آرزوی رهایی شکوه میکند:
عمر را پایان رسید و یارم از در درنیامد
قصه‌ام آخر شد و این غصه را آخر نیامد
جام مرگ آمد بدستم جام می هرگز ندیدم
سال‌ها بر من گذشت و لطفی از دلبر نیامد
مرغ جان در این قفس بی‌بال و پر افتاد و هرگز
آنکه باید این قفس را بشکند از در نیامد
کاروان عشق رویش صف به صف در انتظارند
با که گویم آخر آن معشوق جان پرور نیامد
و باز ابراز امیدواری میکند و پایان انتظار و روز شیرین وصل را مژده می‌دهد:
آید آن روز که خاک سر کویش باشم
ترک جان کرده و آشفته رویش باشم
ساغر روح‌افزا از کف لطفش گیرم
غافل از هر دو جهان بسته مویش باشم
سر نهم بر قدمش بوسه‌زنان تا دم مرگ
مست تا صبح قیامت زسبویش باشم
همچو پروانه بسوزم بر شمعش همه عمر
محو چون می‌زده در روی نکویش باشم
قصیده
از سه قصیده مندرج در دیوان امام خمینی(ره) دو قصیده در انتظار و مدح حضرت مهدی(عج) می‌باشد.
قصیده بهاریه انتظار، ص 262 -258 که در آغاز جوانی امام سروده شده، دارای 46 بیت در سبک خراسانی است، امام خمینی(ره) این قصیده را در فاصله سال‌های 1309 تا 1324 هـ.ش. در عصر زعامت مرحوم حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی سروده است، این قصیده هم تشبیب و تغزل دارد و هم حسن تخلص و در مدح حضرت ولی‌عصر(عج) ساخته شده است،
آمد بهار و بوستان، شد رشک فردوس برین
گلها شکفته در چمن، چون روی یار نازنین گسترده باد
جانفزا، فرش زمرد بی‌شمر
افشانده ابر پر عطا، بیرون زحد، در ثمین
از ارغوان و یاسمن طرف چمن شد پرنیان
و ز اقحوان و نسترن، سطح دمن دیبای
” در اشعار امام خمینی ظهور مهدی موعود(عج) همچون فرا رسیدن بهار است که همه استعدادهای طبیعت دست به دست هم داده و برای حیات مجدد و رویش نو آماده می‌شوند و ظهور منجی موعود، حیات مجدد بشریت برای رشد و بالندگی است “
چین
و بعد از تشبیب و تغزل منظور اصلی خویش را از سرودن این قصیده بیان میکند:
مهدی امام منتظر، نوباوه خیرالبشر
خلق دو عالم سر به سر، بر خوان احسانش نگین...
مرآت ذات کبریا، مشکوه انوار هدا
منظور بعث انبیا، مقصود خلق عالمین...
ایزد به نامش زد رقم، منشور ختم‌الاوصیا
چونان که جد امجدش گردید ختم‌المرسلین
و در آخرین ابیات، با عنایت بر ولایت تکوینی حضرت حجت(عج) دعا کرده و از دست غیبی آن ولی خدا، طلب یاری میکند:
ای حضرت صاحب زمان، ای پادشاه انس و جان
لطفی نما بر شیعیان، تایید کن دین مبین
توفیق تحصیلم عطا فرما و زهد بی‌ریا
تا گردم از لطف خدا از عالمین عاملین
و قصیده دیگر، صفحه 263 تا 267 با عنوان در مدح ولی‌عصر(عج) که در سبک خراسانی است و 43 بیت دارد، از سروده‌های ایام تحصیل حضرت امام در قم - اواسط دوره حکومت رضاخان پهلوی - می‌باشد، این قصیده در سالی سروده شده که میلاد حضرت امام زمان(عج) مصادف با عید نوروز شده بود.
دوستان آمد بهار عیش و فصل کامرانی
مژده آورده گل و خواهد زبلبل مژدگانی
باد در گلشن فزون از حد نموده مشک بیزی
ابر در بستان برون از حد نموده درفشانی....
کی چنین خرم بهاران دیده چشم اهل ایران
کرده نوروز کهن از نو خیال نوجوانی
یا خداوند این بساط عیش را کرده فراهم
تا به صد عزت نماید از ولی‌اش میهمانی
حضرت صاحب زمان مشکوه انوار الهی
مالک کون و مکان مرآت ذات لامکانی
و سپس از ویژگی‌ها و الطاف وجودی حضرت مهدی(عج) داد سخن داده است:
مظهر قدرت، ولی‌عصر، سلطان دو عالم
قائم آل محمد. مهدی آخر زمانی
با بقاء ذات مسعودش، همه موجود باقی
بی‌لحاظ اقدسش یکدم، همه مخلوق فانی
خوشه‌چین خرمن فیضش، همه عرشی و فرشی
ریزه‌خوار خوان احساسش، همه انسی و جانی
امام خمینی در ابیات بعدی، از ظلم و ستم ظالمان و کافران شکوه کرده و عدم موافقت خود را با حکومت انگلیسی‌ها بر ایران توسط رضاخان پهلوی اعلام میکند:
تا به کی این ناکسان باشند بر ما حکمرانان
تا کی این دزدان کنند این بی‌کسان را پاسبانی
تا به کی بر ما روا باشد جفای انگلیسی
آن که در ظلم و ستم فرد است و او را نیست ثانی
خوا رکن شاها تو او را در جهان تا صبح محشر
آنکه می‌زد در بسیط ارض، کوس کامرانی
مسمط
دو مسمط مخمس در دیوان امام خمینی چاپ شده است که مسمط اول در توصیف بهاران و مدیح اباصالح امام زمان نام دارد، این مسمط در سبک خراسانی دارای 26 بند در صفحات 271 تا 279 دیوان امام(ره) می‌باشد که در دوران زعامت مرحوم حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (در فاصله سال‌های 309 تا 1324 هـ.. ش) سروده شده است:
مژده فروردین ز نو بنمود گیتی را مسخر
جیشش از مغرب زمین بگرفت تا مشرق سراسر
رایتش افراشت پرچم زین مقرنس چرخ اخضر
گشت از فرمان وی در خدمتش گردون مقرر
بر جهان و هر چه اندر اوست، یکسر حکمران شد
مضامین والا و محتوای زیبای رشته‌های این مسمط، همه بیانگر ذوق ادبی و روح عرفانی امام خمینی(ره) می‌باشد. معظم‌له بعد از توصیف زیبایی‌های بهار، از شور و غوغای هشت جنت و جشن شادی‌افزای قدسیان در لاهوت گزارش می‌دهد:
نی اساس شادی اندر توده غبرا مهیاست
یا که اندر بوستانهای زمینی عیش برپاست
خود در این نوروز اندر هشت جنت شور و غوغاست
قدسیان را نیز در لاهوت، جشنی شادی افزاست
چون
” انتظار" در اشعار امام خمینی، رمز بقا و شور و سازندگی در حیات بشری است و "ولایت" حضرت حجت(عج) بر همه اندیشه و فعل انسان سایه‌افکن و فیض‌بخش می‌باشد “
که این نوروز با میلاد مهدی توامان باشد
پس این شادی در زمین و آسمان، به علت مصادف شدن عید نوروز با میلاد حضرت مهدی(عج) است.
امام خمینی(ره) سپس به معرفی حضرت مهدی(عج) پرداخته و اصل و نسب و ویژگی‌های آن حضرت را بیان میکند و در حقیقت، امام عصر(عج) را دارنده تمام کمالات چهارده معصوم(ع) می‌داند:
مصطفی سیرت، علی فر، فاطمه عصمت حسن خو
هم حسین قدرت، علی زهد و محمد علم مهر و
شاه جعفر فیض و کاظم حلم و هفتم قبله گیسو
هم تقی تقوا، نقی بخشایش و هم عسگری مو
مهدی قائم که در وی جمع، اوصاف شهان شد
پادشاه عسگری طلعت، تقی حشمت نقی فر
بوالحسن فرمان و موسی قدرت و تقدیر جعفر
علم باقر، زهد سجاد و حسینی تاج و افسر
مجتبی حلم و رضیه عفت و صولت چو حیدر
مصطفی اوصاف و مجلای خداوند جهان شد
مخلص کلام
انتظار در اشعار ناب امام خمینی(ره)، رمز بقا و شور و سازندگی در حیات بشری است و "ولایت" حضرت حجت(عج) بر همه اندیشه و فعل انسان سایه‌افکن و فیض‌بخش می‌باشد و از حضور او، کون و مکان باقی است که این انسان کامل، امام زمان(عج)، به اذن الهی در کائنات تصرف میکند، امام خمینی در قصیده‌ای چنین تبیین میکند:
با بقاء ذات مسعودش همه موجود باقی
بی‌لحاظ اقدسش یکدم همه مخلوق فانی
خوشه‌چین خرمن فیضش همه عرشی و فرشی
ریزه‌خوار اخوان احسانش همه انسی و جانی
از طفیل هستی‌اش، هستی موجودات عالم
جوهری و عقلی و نامی و حیوانی و کافی
(دیوان امام، ص 265)
و امام خمینی(ره) پرورش یافته این مکتب انتظار بود که با تمام توان کوشید تا مقدمات ظهور و تحقق دولت کریمه آن سرور عالمیان را فراهم آورد، آن رهبر فرزانه، دست غیبی آن ولی خدا را در امور مشاهده می‌کرد و از محضر کریمانه‌اش استمداد می‌طلبید و گفتار و رفتار و کردار خود را به نام مقدس حضرت مهدی(عج) مزین می‌ساخت:
به تو دل بستم و غیر تو کسی نیست مرا
جز تو‌ای جان جهان دادرسی نیست مرا
عاشق روی توام‌ای گل بی‌مثل و مثال
به خدا غیر تو هرگز هوسی نیست مرا
(دیوان امام، ص 41)
*منبع: شمس ولایت، شماره 17
*منابع:
1. جان جهان (ویژه نامه نیمه شعبان 1380ش.)، ستاد بزرگداشت نیمه شعبان مسجد آیت‌الله انگجی، تبریز، مقاله تجلی انتظار در اندیشه و سیره عملی امام خمینی، صفحات 120 تا 129، نوشته خانم سیما محمدپور دهکردی.
2. دیوان امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1372.
3. شمس ولایت (ویژه نامه سالانه نیمه شعبان، سال 1382)، ستاد بزرگداشت نیمه شعبان مسجد آیت‌الله انگجی، تبریز، مقاله آسیب‌شناسی شعر مهدوی در زبان فارسی، صفحات 201 تا 211 نوشته استاد محمدعلی مجاهدی.
4. شمس ولایت (ویژه نامه سالانه نیمه شعبان، سال 1387)، ستاد بزرگداشت نیمه شعبان مسجد آیت‌الله انگجی، تبریز، مقاله جلوه‌ای از انتظار و ظهور در شعر فارسی، صفحات 145 تا 158 نوشته دکتر غلامرضا ستوده.
5. فرهنگ دیوان امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1373
6 - فصلنامه علامه (ویژه ادبیات و عرفان)، دانشگاه تبریز، شماره 16، زمستان 1386، مقاله تحلیل محتوا و دورنمایه‌های غزل امام خمینی، صفحات 145 تا 162 نوشته دکتر محمد مهدی‌پور.
انتهای پیام/م/46
