عصر حکومت مهدی و همزیستی مسالمت آمیز با پیروان ادیان آسمانی

عصر حکومت مهدی و همزیستی مسالمت آمیز با پیروان ادیان آسمانی
حس کنجکاوی و آینده نگری، انسان را وا میدارد تا درباره آینده بشر و جهان تحقیق کند و در پی پاسخ این پرسش باشد که آینده چگونه خواهد بود؟. در حکومت حضرت مهدی(عج) پیروان ادیان الهی، مانند مسیحیت، یهودیت و زرتشتی چه وضعیتی خواند داشت؟. آیا از میان خواهند رفت یا میتوانند در صورت عدم توطئه و جنگ و کارزار نظامی، در کنار مسلمانان زندگی مسالمت آمیز داشته باشند؟.
البته در عصر ظهور، دین حاکم ـ که دلایل حقانیت آن بر همگان روشن شده است ـ دین اسلام است. در آن عصر انسانها گروه گروه به دین اسلام می گرایند، ولی درعین حال این امر قابل پیش بینی است که برخی از پیروان دیگر ادیان، اسلام نیاورند و بر باورهای دینی خویش پای فشارند؛ کسانی که هیچ ضدیتی با دین اسلام نشان ندهند، بلکه خواهان زندگی مسالمت آمیز با مسلمانان باشند.
سنت و روش حکومت منجی عالم، حضرت مهدی(عج)، همانند سیره و روش پیامبر اکرم(ص) خواهد بود. در واقع او احیاگر دین محمدی(ص) است و سنت پیامبر اکرم(ص) برگرفته از آموزه های آسمانی قرآن کریم است که درباره همزیستی مسالمت آمیز با پیروان ادیان آسمانی دستورهای صریحی میدهد. بنابراین پرسش فوق به این پرسش باز میگردد که اساساً دیدگاه قرآن کریم درباره تعامل و رفتار با پیروان ادیان آسمانی چیست. از این رو بخشی از این پژوهش به بیان دیدگاه قرآن کریم مربوط میشود.
این اندیشه که انسانها در عصر ظهور و حکومت منجی همه پیرو دین مبین اسلام هستند، دور از واقعیت است. البته همانگونه که گذشت، دین غالب و حاکم اسلام است؛ به گونه ای که حتی زمینه برای فعالیت پیروان دیگر ادیان فراهم نیست، ولی اینگونه نیست که این گروه اندک از پیروان ادیان آسمانی برای تغییرعقیده خویش زیر فشار باشند؛ زیرا اصل قرآنی میفرماید: لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ]?[؛ در پذیرش دین اجباری نیست.
از سوی دیگر جنگ با آنان که به سلاح دست نبرده اند و در پی درگیری مسلحانه نیستند، بلکه پیشنهاد صلح و زندگی مسالمت آمیز میدهند، منطقی به نظر نمیآید.
پاسخ به این پرسش از این جهت اهمیت دارد که امروزه در جهان غرب تبلیغات شدیدی علیه اسلام و مهدویت صورت میگیرد. به تازگی فیلمی به نام پیشگوییهای نوستر آداموس به زبانهای مختلف دوبله شده است. نوستر آداموس از آمدن فردی از نسل جدید پیامبران از جزیرة العرب خبر میدهد و میگوید: او بر دنیا مسلط میشود.
سخنگوی آن فیلم مصلح جهانی را ضدّ مسیح و بر هم زننده عالم و ویران کننده جهان معرفی میکند و به صراحت میگوید: باید کاری کرد که این مسأله پیش نیاید و او نتواند کشورهای بزرگ مثل امریکا و فرانسه را از میان ببرد و مسیحیت را نابود کند.
این فیلم نمونه ای از فعالیتهای شیطانی است؛ زیرا در پایان به صورت مرموزی احساس تنفر از چنین شخصی در بینندگان ایجاد میشود؛ چراکه مردم جهان به طور فطری از خشونت و خونریزی واهمه دارند. آنها شخصی را که میگویند منجی جهان است، ولی چنین خونریزی میکند، نمی پذیرند و این همان هدف شیطانی است که در این فیلم پی گرفته میشود تا زمینه پذیرش آن حضرت را در مردم جهان از میان ببرد.
طرفداران ادیان بزرگ جهان میدانند که مجری عدل الهی ضدّ مسیح نیست، بلکه او حضرت مسیح را روح الله و کلمةالله میداند. مسیح(ع) نیز با او همراهی میکند و از آسمان به زمین میآید و به او یاری میرساند. مصلح جهانی برای برقراری عدالت و برچیدن ستم میآید و محال است که خودش، بر هم زننده نظم عالم و ویران کننده جهان باشد.
متأسفانه امروزه بسیاری از تجاوز طلبی های آمریکا به دیگر کشورهای مستقل، با پشتیبانی آموزه های مسیحت بنیادگرا و همراهی کشیشان و کلیسای این نحله از مسیحیت صورت میگیرد. این نحله، صهیونیسم مسیحی نام دارد که در همگرایی با صهیونیسم، به ظهور دوباره حضرت مسیح در بیت المقدس و نجات یهودیان و نابودی دیگر ادیان، تمدنها و فرهنگهای متعارض با خویش از جمله مسلمانان به دست این منجی معتقدند. آنها در این راستا هر گونه اعمال جنایت، سرکوبی و سنگدلی ها را به عنوان زمینه سازی برای ظهور منجی موعود مسیحی توجیه میکنند. بنابراین هم پیمانی مستحکم زمامداران آمریکایی با صهیونیسم در این باره توجیه پذیر است.
در مقابل کم نیستند شرق شناسانی که برای اسلام نهایت احترام را قائل اند و در انتظار منجی جهانی و صلح و امنیت همه جانبه هستند. برنارد شاو، نویسنده معروف انگلیسی، در مقدمه کتاب محمد رسول الله(ص) میگوید:
من همیشه به دین محمد(ص) به واسطه خاصیت زنده بودن عجیبش نهایت احترام را داشته ام. به نظر من اسلام تنها مذهبی است که استعداد تفوق و تسلط بر حالات گوناگون و صور متغیر زندگی و مواجهه با قرون مختلف را دارد. چنین پیش بینی میکنم و از هم اکنون آثارش پدیدار شده است که ایمان محمد(ص) مورد قبول اروپای فردا خواهد بود. روحانیان قرون وسطی، در نتیجه جهالت یا تعصب، شمایل تاریکی از آیین محمد(ص) رسم میکردند. او به چشم آنها از روی کینه و عصبیت ضدّ مسیح جلوه کرده بود. من درباره این مرد؛ این مرد فوق العاده مطالعه کردم و به این نتیجه رسیدم که نه تنها ضدّ مسیح نبوده، بلکه باید ناجی بشر نامیده شود.
به عقیده من اگر مردی چون او صاحب اختیار دنیای جدید شود، طوری مسائل و مشکلات دنیا حل خواهد شد که صلح و سعادت بشر تأمین خواهد شد.]?[

در هر حال از آیات قرآن کریم برمی آید که ادیان دیگر هم تا قیامت طرفدار دارند. دلیلی نداریم که در عصر ظهور، حضرت مهدی(عج)، همگان را به پذیرش اسلام مجبورکنند. چه بسا افرادی بر اثر اشتباه یا تعصب بر عقیده پیشین باقی بمانند؛ هرچند اکثریت به نظام توحیدی اسلام گرایش خواهند کرد و این امر طبیعی است.

? مفهوم همزیستی مسالمت آمیز و ضرورت آن
الف) مفهوم زندگی مسالمت آمیز
همزیستی در لغت به معنای باهم زندگی کردن، زندگانی مردم دو کشور با کمک اقتصادی و سیاسی به همدیگر و در اصطلاح گیاه شناسی شریک بودن دو گیاه در زندگی با یکدیگر [است].]?[
نیز در تعریف آن گفته شده است: همزیستی، با هم زیستن، زندگی دو تن یا دو گروه با یک دیگر [است]؛ درحالی که شاید مناسب یکدیگر نباشند.(?)
واژه های معادل کلمه مورد نظر در زبان عربی عبارت است از: تصالح، تسالم، الحیاة السلمی.]?[ مهمترین واژه های که در زبان عربی معادل عبارت همزیستی مسالمت آمیز به کار برده میشود، واژه التعایش السلمی است. عرب میگوید: تعایش القوم بالالفة و المودة؛ مردم براساس الفت و دوستی زندگی میکنند (عاشوا مجتمعین علی الالفة والمودة).]?[

همزیستی مسالمت آمیز در اصطلاح حقوق بین الملل عبارت است از: چگونگی مناسبات، بین ممالکی که دولتهای آن دارای نظام اجتماعی و سیاسی مختلف هستند؛ یعنی رعایت اصول حق حاکمیت، برابری حقوق، مصونیت و تمامیت ارضی هر کشور کوچک یا بزرگ، عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها، احترام به حق تمامی توده ها در گزینش آزاد نظام اجتماعی خویش و فیصله بخشیدن به مسائل بین المللی از طریق مذاکره.
به هر حال، آنچه مورد نظر فرهنگ نویسان و دانشمندان حقوق بین الملل است، این است که در پرتو این اصل مهم، مردم کشورها با وجود مذاهب و باورهای گوناگون در آرامش و صلح و همکاری با یکدیگر به سر برند و اختلاف ها را از راههای مسالمت آمیز حل و فصل کنند.
همزیستی مسالمت آمیز از واژگان حقوق بین الملل است، ولی در حقوق داخلی نیز کاربرد دارد و منظور از آن این است که مردم یک کشور با وجود مذاهب، باورها و نژادهای گوناگون، با یک دیگر زندگی مسالمت آمیز داشته باشند.

در عصر حضرت مهدی(عج) حکومت واحد جهانی حاکم میشود. در این حالت مرز میان کشورها به مفهوم کنونی آن وجود نخواهد داشت؛ بنابراین همزیستی مسالمت آمیز از واژگان حقوق داخلی خواهد شد نه از اصطلاحات حقوق بین الملل. در هر حال منظور از همزیستی مسالمت آمیز در عصر ظهور آن است که مسلمانان با پیروان دیگر ادیان آسمانی که دست به سلاح نبرده اند و حاضرند زیر لوای حکومت اسلامی باشند، زندگانی مسالمت آمیز و صلح گونه داشته باشند.

ب) ضرورت همزیستی مسالمت آمیز
?) آرزوی قلبی انسانها در طول تاریخ
امروزه فیلسوفان سیاسی معتقدند هر حکومتی باید بتواند امنیت، عدالت، اقتصاد سالم، آزادی، حقوق انسانی، بهداشت و مانند آن را برای بشر به ارمغان آورد. انتظار توده مردم و شهروندان نیز در هر جامعه ای از حاکمان این است که بتوانند شرایط زندگی جمعی و همزیستی مسالمت آمیز را فراهم سازند.
همزیستی مسالمت آمیز میان انسانها دو صورت دارد:
? همزیستی مسالمت آمیز میان انسانهای یک جامعه یا کشور؛
? همزیستی مسالمت آمیز میان جوامع و ملتهای گوناگون.
برخی از حکومتها توانسته اند همزیستی مسالمت آمیز و عدالت اجتماعی را در یک جامعه عملی کنند و امنیت، عدالت، بهداشت و آزادی را در جامعه خود در حد نسبی رشد دهند، ولی همزیستی مسالمت آمیز در میان جوامع و کشورهای متفاوت و در کل جهان، هیچگاه حتی در تاریخ ادیان هم به صورت کامل تحقق نیافته است.[7]
همزیستی مسالمت آمیز، امنیت خاطر، ستم نکردن و ستم ندیدن از دیگران و خشنودی مردم، از بزرگترین دغدغه های اجتماعی بشر در طول تاریخ بوده است. در عصر مهدوی، انسانها دگرگون میشوند و عقلشان کامل خواهد شد. امیرمؤمنان، علی(ع) در این باره میفرماید:
«اذ قام قائمنا وضع الله یده علی رؤوس العباد فجمع بها و کملت به احلامهم.»[8]
«هرگاه قائم ما قیام کند، خداوند دستش را بر سر بندگانش قرار دهد، پس عقلهایشان جمع و بردباریشان کامل گردد.»
به سبب رشد و تقوا و ایمان در همه جهان، مردم از ستم ستمگران در امان خواهند بود، آنچه درعصرغیبت چه بسا در یک خانواده، شهر یا کشور کمتر دیده شود، پس از عصر ظهور در همه عالم دیده خواهد شد؛ به گونه ای که جوامع بشری از تمامی آسیبها و موانع همزیستی، رهایی خواهند یافت. از این رو، میتوان تصور کرد که با «دکترین مهدویت» در عصر ظهور، قرائتی جدید از عالم و آدم خواهیم داشت. حضرت امام علی(ع) در توصیف بیعت یاران حضرت مهدی(عج) میفرمایند:
«با او بیعت میکنند که دزدی نکنند، زنا نکنند، مسلمانی را دشنام ندهند؛ خون کسی را به ناحق نریزند، به آبروی کسی لطمه نزنند، به خانه کسی هجوم نبرند و...» .[9]
انسان عصر مهدوی براساس مهرورزی بر همنوعان و احسان به خلق، فراتر از قوانین اجتماعی به وحدت انسانی با همنوعان میرسد. او همه را از جنس خود می بیند و منافع دیگران را هم چون منافع خویش می شمارد و از منافعشان پشتیبانی میکند.

?) تأمین امنیت
در سایه صلح و همزیستی، امنیت حاصل میشود که همواره از آرزوهای جامعه بشری بوده است. بشر همواره از جنگ، خاطره خوشی نداشته است. رفاه، پیشرفت و افزایش تواناییها و استعدادهای فردی و اجتماعی، مرهون وجود امنیت است. از نظر اسلام، «امنیت» چه از نظر عقیده و چه از نظر اجتماعی اش، اهمیت فوق العاده ای دارد. اسلام، «ایمان» را عاملی برای «امنیت درونی» میداند:
«الایمان هو التصدیق الذی معه الامن.»[10]
«ایمان عبارت است از تصدیق [خدا، پیامبر و روز جزا] که همراه با آن، امنیت است.»
در اسلام، از «کعبه»، یعنی مقدس ترین مکان، با صفت«امن» یاد شده است.
«وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَ أَمْناً»[11]
«و آنگاه که کعبه را وسیله بهره وری و کسب ثواب و جایگاه امن قرار دادیم.»
قرآن، نتیجه اعمال خوب بندگان صالح را ورود به جایگاه امن میداند و میفرماید:
«ادْخُلُوهَا بِسَلاَمٍ آمِنِینَ»[12]
«به بهشت برین وارد شوید؛ درحالی که از صلح و امنیت برخوردارید.»
دین مبین اسلام، خود را از نظر ماهیت به «حالت امنیت آور» معرفی کرده است:
«فجعله امنا لمن عقله» [13]
«خداوند اسلام را وسیله امنیت برای کسی قرار داد که به آن بگرود.»
همچنین هدف از برپایی حکومت و نظام سیاسی مبتنی بر قوانین وحی، «تأمین امنیت» است:
«فیامن المظلومون من عبادک.»[14]
« [بدان جهت حکومت را پذیرفتم که... ] ستم دیدگان از بندگانت احساس امنیت کنند.»

برپایی عدالت، امنیت و صلح بین المللی، بزرگترین رسالت جهانی امام عصر(عج) است. بی تردید برای ساختن جامعه توحیدی و تشکیل حکومت جهانی بنابر آموزه های وحی، پایه نخستین و کارمایه اصلی، «عدالت گستری» است. از اینرو، در بیشتر احادیث مربوط به امام موعود(عج)، بر عدل گستری و ظلم ستیزی آن بزرگوار تأکید شده است. امام حسین(ع) فرمود:
«لو لمیبق من الدنیا الا یوم واحد لطول الله عزوجل ذلک الیوم، حتی یخرج رجل من ولدی، فیملاها عدلا و قسطا کما ملئت جورا و ظلما، کذالک سمعت رسول الله یقول.»[15]
«اگر از دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را دراز گرداند تا مردی از فرزندان من قیام کند و زمین را از عدل و داد پر سازد؛ پس از آن که ستم و بیداد آکنده باشد.»
وجود امنیت و صلح از نیازهای ضروری و آروزهای انسان درطول تاریخ بوده است. امنیت در تمام بخشهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، زمینه ساز همه فعالیتهای مفید است و شرط لازم برای رشد و تکامل فرد و جامعه می باشد. امنیت وصلح در بعد جهانی آن اهمیت ویژه ای دارد. در پرتو آن، تضاد و درگیری به حداقل میرسد، و در صورت رواج تضاد و درگیری، هر کشور در محدوده حقوق خویش محدود میشود و قانون، مانع تجاوز و دست اندازی آن است.
امام مهدی(عج) پدید آورنده امنیت جهانی است؛ امنیتی که بشر در تمام دوران تاریخ خود مانند آن را ندیده است. او علل و عوامل دلهره، نگرانی و ترس را نابود میکند و هراس انگیزان را از سر راه جامعه سالم جهانی بر میدارد.
امام علی(ع) فرمود:
«و بنا یدفع الله الکلب... و لو قام قائمنا لذهبت الشحنا من القلوب العباد، واصطلحت السباع والبهائم حتی تمشی المراة بین العراق الی الشام... علی راسها زینتها لایهیجها سبع ولاتخافه...» .[16]
«به دست ما [=حکومت ما] روزگار سختیها و تشنه کامیها سپری شود... و چون قائم ما قیام کند، کینه ها از دلها بیرون میرود؛ حیوانات نیز با هم سازگاری کنند. در آن روزگار، زن، با همه زیور خویش، از عراق درآید و تا شام برود و از هیچ نترسد...» .
هرچند تصور این امور برای ما دشوار است، این وعده حق خداست و خداوند پیمان شکن نیست. چنین روزگاری پدید خواهد آمد و عدالت، امنیت و صلح در جهان، فراگیر خواهد شد.